cuplikan video terbangan

terbangan saking Bogelan Tegalsari Candimulyo Magelang

MANAKIPAN SAHA TERBANGAN

MANAKIPAN SAHA TERBANGAN

Manakipan inggih punika minangka kasiling ide saha gagasan ingkang kawujud dados salah satunggaling ritual budaya. Manakipan punika asring dipunlampahi rikala wanci dalu. Ritual punika biasanipun dipunlampahi wonten ing satunggaling upacara daur hidup manungsa, upaminipun wonten ing upacara mantu kaliyan supitan. Ingkang badhe kula andharaken ing ngandhap punika inggih Manakip wonten ing upacara supitan.

Ingkang dados pandhega wonten ing ritual manakipan punika inggih salah satunggaling Kyai utawi ulama. Kyai ingkang dados pandhega ugi kedah ingkang sampun Sepuh. Adicara manakipan punika menawi dipuntlesik saged dipunsebut minangka kasiling akulturasi saking Tanah Arab.

Kados andharan ingkang dipunngendikaken Bapak Sumantri bilih manakipan punika aslinipun saking tanah Arab. Manakipan punika intinipun maos serat manakip. Serat punika mungalipun saking Syeh Abul Qadir Jaelani. Kanthi makaten pramila saged dipunsebut bilih Tiyang Jawi punika sejatosipun religius sanget.

Adicara manakipan punika biasanipun ugi dipun sarengi kaliyan adicara terbangan. Terbangan punika ugi kalebet kesenian ingkang asalipun saking Tanah Arab. Punika katingal saking pirantos musikipun ingkang arupi terbang (kados genderang namung langkung alit).Kados manakipan ugi, terbangan punika ugi dipunpandhegani, sanes Kyai namung dening sesepuh. Sebutan sespuh ing mriki mliginipun ingkang sampun sepuh seserapanipun.

Inti saking terbangan punika inggih Sholawatan namung dipuntabuhi mawi terbang. Sajatosipun terbangan punika kados berjanjen (maos kitab Al Barjanji). Ingkang bentenaken inggih punika pirantos musik kalawau. Menawi wonten ing berjanjen boten wonten tabuhanipun, dene wonten ing terbangan wonten.

Terbangan punika dipunlampahi sasampunipun adicara manakipan. Kados ingkang wonten ing dalu punika, terbangan punika dipunlampahi sabibaripun manakipan, namung makaten terbangan punika ugi dados pambuka saderengipun manakipan kapurwakan.

Wonten ing dalu punika, manakipan punika ngendikakaken cariyos bab Syeh Abdul Qodir Jaelani. Ing pundi, mungalipun Syeh punika ugi saged paring safaat amargi ing pundakipun wonten bekas dlamakan saking sukunipun Nabi Muhammad rikala badhe nitih Buroq. Syeh punika ugi, mungalipun minangka salah satunggaling wayah saking Rosulullah SAW.

Sabibaripun paring wejangan bab Syeh abdul Qodir Jaelani punika, kalajengaken adicara maos kitab manakib ingkang dipunpimpin dening Bapak Sumantri. Sasampunipun maos manakip kaljengaken kanthi dedonga. Dedonga ing mriki punika dedonga kangge pribadhi kaliyan kangge ingkang gadhah kersa, mliginipun kangge putra ingkang dipunsranani mawi manakipan ing supitanipun.

Rikala dedonga ing manakipan punika, kita kasuwun ngeningaken manah saha kedah tumungkul saetu dhumateng Gusti. Sasampunipun dedonga, adicara salajengipun inggih punika ngluwari ingkang putra kanthi narik kupat luwar. Kanthi makaten, sejatosipun narik kupat luwar punika minangka pralambang bilih ingkang gadhah nadar sampun nglampahi saha nyaur nadaripun punika.

Ingkang narik kupat luwar kalawu inggih punika Tiyang Sepuhipun ingkang dipunsupit. Kanthi narik kupat luwar punika ateges adicara manakipan sampun paripurna. Dene adicara salajengipun inggih punika terbangan.

Saderengipun terbangan kalampahan, langkung rumiyin dipunwontenaken wilujengan. Wilujengan punika gadhah ancas kangge sodaqoh sarta nylamati kulawarga anggen gadhah damel punika. Sasampunipun wilujengan, terbangan punika dipunwiwiti. Ingkang dados tetunggul wonten terbangan punika inggih Bapak Parsudi.Terbangan punika tembang-tembangipun kathah ingkang sholawatan, memuji dhumateng Nabi Muhammad SAW. Bab punika amargi terbangan punika wosipunsakingkitab Al Barjanji. Kitab punika wosipun arupi sholawatan utawi memuji dhumateng Nabi Muhammad SAW punika.

Irama tabuhanipun saben tembang ugi benten-benten. Ing salebeting terbangan punika ugi wonten waosan ayat Alquran. Ingkang maos inggih punika salah satunggaling tiyang ingkang ndherek terbangan punika, inggih anggota terbangan punika piyambak, mliginipun ingkang tartil maos Alquran.

Ing terbangan wonten perangan ingkang khusus inggih punika wontening srokal utawi asring dipunsebut srokol. Wonten ing srokal punika sadaya tiyang ingkang taksih melek saha wonten papan mriku kedah jumeneng. Jumeneng punika saperlu paring pakurmatan dhumateng mandhapipun srokal. Mungalipun, manut kapitayan tiyang ingkang ndherek terbangan, rikala srokal punika dipunpracaya bilih Nabi Muhammad SAW rawuh  ing satengah-tengahing tiyang. Pramila menawi sami jumeneng punika ugi pantes sanget, amargi paring pakurmatan dhumateng junjunganipun, inggih punika Nabi Agung Muhammad SAW. Sasampunipun srokal rampung, sami lenggah malih.

Terbangan wonten dalu punika rampung tabuh 04.00. Dados terbangan punika wonten satunggal dalu betahaken wekdal kirang langkung 6 jam. Adicara terbangan punika katutup mawi donga ingkang dipunpimpin dening Bapak Parsudi, minangka tetunggul ing terbangan punika.

news feature: Manakipan, Gawe Ngluwari Anak

Manakipan, Gawe Ngluwari Anak

Magelang. Minggu 22 Desember 2013  ing dhusun Bogelan TegalsariCandimulyo Magelang  wonten adicara Manakipan. Acara punika kalampahan minangka ungkapan raos syukur saking kulawarga Nardiyono ingkang sampun kasil nyupitaken putranipun, Aziz(12). Ingkang mandhegani manakipan punika inggih Bapak Kyai Sumantri saking dhusun Giyanti Candimulyo.Manakipan punika dipunrawuhi para tangga tepalih saha sanak kadangipun ingkang kagungan kersa. Adicara punika dipuntindakaken saking tabuh 09.00 -10.00 saha kalampahan kanthi khidmat. Acara binuka mawi tausiah saha katutup kanthi donga ingkang dipunsartani medhot kupat luwar saking kulawarga Nardiyono. Miturut Bapak Sumantri, manakipan punika minangka srana ngluwari nadaripun kulawarga, dene ingkang sama rawuh kapurih nyekseni anggenipun nindakaken nadzar punika.

Sakit Kepala??? Ampun Mumet

Sakit kepala?? Ampun Mumet

Sakit kepala wonten ing tiyang Jawi asring dipunsebut mumet (pusing). Mumet punika biasanipun boten madeg piyambak. Ingkang dados jalaran mumet antawisipun amargi: (1) kekeselen (2) kengingprekawis ingkang awrat (3)kirang tilem, masuk angin, lsp. Sakit punika menawi dipunraosaken temtunipun badhe nyisahaken sanget. Pramila leres sanget wontenipun unen-unen nyegah langkung sae tinimbang ngobati. Kanthi makaten sumangga kita tansah ngupaya nyegah duginipun mumet punika. Caranipun nyegah mumet punika lumayan gampil, kadosta:

1. Sumene ingkang cekap utawi tilem kanthi teratur Kanthi sumene utawi tilem punika ateges badan kita dipunajak ngaso supados boten kekeselen. Kanthi sumene ingkang cekap badan kita boten tegang. Pramila sumene ingkang cekap punika sanget dipunbetahaken badan kita, langkung-langkung tilem ingkang teratur, kirang langkung 8 jam saben dinten.
2. Kamar utawi griya kedahipun nyengkuyung tumindak ingkang sehat, upaminipun kedah resik, serasi sarta seger hawanipun Kanthi kawontenan kamar utawi griya ingkang resik, serasi saha seger hawanipun punika, badan kita saget fresh, pikiran kita ugi badhe seger boten sumpek. Dipunsawang ing mripat ugi sakeca menawi kawontenanipun resik, serasi, saha segaer hawanipun. Pramila ligkungan ingkang kados mekaten punika trep sanget kangge ngeningaken pikir.
3. Ngekum samparan wonten toya anget sauntawis Kanthi ngekum samparan wonten toya anget punika ateges kita ngupaya nglancaraken ilining getih wonten badan kita. Toya anget punika tumraping badan kita trep sanget, amargi saged nglonggaraken pembuluh darah. Langkung-langkung ingkangwonten samparan punika, amargi kathah titik refleks ingkang wonten ing samparan kita, mliginipun wonten ing dlamakan. Pramila ngekum samparan wonten toya anget punika saged mbiyantu nyegah mumet amargi saged nglancaraken suplai darah wonten badan kita. 

 Andharan ing inggil punika caranipun nyegah duginipun mumet. Namung menawi mumet punika sampun dugi utawi mijet-mijet sirah punika pramila kedah dipunobati. Langkung prayogi menawi anggenipun ngobati mawi obat tradhisional, kados ingkang kula kutip saking buku Pemanfaatan Tumbuh-Tumbuhan Alami Untuk Kesehatan dan Pengobatan Alternatif ingkang dipunanggit dening Lembaga Penelitian Pengembangan dan Pemberdayaan Lingkungan (LP3L) wonten ing halaman 39. Anggenipun ngobati mumet punika saged dipunlampahi kanthi maneka cara, upaminipun:

1. Kanthi ndheplok jeruk pecel saha godhongipun dipuntambah lisah klapa sacekapipun kangge nggosok gulu utawi pilingan kita.
2. Godhokan kangkung ingkang dipunangge lalapan saben enjing saha sonten rikala dhahar. Anggenipun dhahar lalapnkangkung punika saged dipunlampahi 3 dinten biasanipun badhe langkung sae . 
3. Kanthi ngunjuk teh ingkang dipuncampur madu saha jeruk pecel. Campuran punika saged dipununjuk enjing saha sonten. 
4. Toya peresan kunir ingkang dipungodhog kaliyan gendhis jawi saha sarem sakedhik. Godhokan punika dipununjuk kaping kalih utawi kaping tiga sedinten.

Saking andharan ing inggil punika, pramila kita mangertos bilih mumet punika saged dipuntambani kanthi gampil. Pramila, sumangga kita tansah ngupaya gesang ingkang sehat, sumene ingkang cekap, nedha maeman ingkang bergizi, nyingkiri penggalih ingkang awrat, saha kita kedah tumungkul dhumateng Gusti Ingkang Akarya Jagad.Mugi kita tansah pinaringan kasaran saking Gusti, Amin.

CAH

Cah

Cah....

Piye kabare...

Ehm gek apa kowe

Tak teni suwe

Kok ra dibales

Nganti lek madhang

Tanduk ping pitu

Kokya rung dibales

Oh... cah...cah....cah...

Pancene wis  beda

IBU

Ibu

Ibu...

Sing gedhe pangapuramu

Aku rung isa gawe mareme atimu

Aku rung isa mbales kabecikanmu

Ibu....

Sing gedhe pangapuramu ibu...

Aku ana kene

Amarga sliramu ibu

Nek ra ana sliramu

Aku ora bakal ana kene

Ibu...

Ngapurana dosaku ibu

Ibu...

Akeh kaluputanku ibu...

Marang sliramu...

Aku...

Rung isa mbaleskabecikanmu ibu

Sing gedhe pangapuramu ibu..

ijeh jirih

Jeh jirih

Gerimis wengi iki

Marai uwas manah iki

Uwas marang slirane

Kang tansah dak awe-awe

Aku bingung

Kadya kudanan tanpa payung

Aku ndhrodhog kanyesen

Aku ijeh jirih

Nglilakakeslirane

Sing dak awe-awe kae

nek wae telat rong menit

NEK WAE TELAT RONG MINUTES

Wengi iki katon anyep anyes ndrejes,   semono uga rembulan kang isin ngetokake  raine merga katutup mega kang metengi  pepadhanging cahya rembulan. Ambyoring lintang-lintang uga awor mobyor-mobyor  karo petenging pedhut wengi. Semono uga ati iki kang krasa buthek, pikiranku uga amburadul, nyontrot kaya tela pendhem kurangan banyu. Guluku tak obahake  banjur  mripatku nyawang rentetan angka kang  ana dhuwur lawang,  penthunge wis ngemek angka 11.30 WIB.  Karo mata kliyepan awakku nata buku kambi nyepakake klambi  go lelungan sesuk. Ya lunga nang  kutha tua kang tansah kawentar ing angkasa, Yogyakarta.

 Bubar nata buku lan nyepakake klambi , sikil tyak jangkahke menyang pawon, mbok menawa wae ana ombe raketung mung banyu putih.  Tak sawang ana kendhi lempung ana pojokan amben, tanganku ra sabar nggayuh  kendhi, tak junjung njur tak kokop cucuke kendhi mau. “cleguk….cleguk…cleguk… ahh…” suarane telak garing kang nembe wae gawe liwat banyu putih.

Bubar ngombe aku ngancingi lawang lan mateni lampu kekarep njaga amane omah tua iki.  Suarane jangkrik lan mebure kalong tansah ngancani, saya suwe padha ngadoh. Pancen sepi omahku, lha bapak ibu wis sare kawit mau jam sepuluhan. “hoah…” cangkemku mangap , mratandhakake yen cagake sirah njauk dileremkake.  Sandal banjur tak copot,  awak cilik iki gage tak rubohake nang  amben  tua.  Ralali aku  masang alarm nang hp  jam 04.35 WIB. Tanganku uga ralali ngobahahe huruf nang keypad , “ good night, nice dreams, cu….”  Tak goleki nomere geganthelaning ati njur tak kirim. Sprei tak tarik , awaku tak dijingkrungake kepara ben saya  anget.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

                  “tangi, arep mangkat ora ta,  wes tua og keblug….!”  Kandhane bapak kambi njiwit jempol sikil.“ ah kosek,  acarane jam pitu kok pak” sumaurku kambi ngulet.  “ gene acarane jam pitu, mbok gek ndang adus, meleka ta le…, iki wis jam enem kurang lima….!” Kandhane bapak saya seru.“ hah… bajigur, kawanen” aku gage njengkirat , menculat saka amben.

“ arep nganggo banyu anget ora nang?” kandhane ibu mring aku.  “ selak kawanen mak, banyu anyes wae lah…” sumaurku kambi gage mlebu  nang WC.

Bubar adus aku gage salin klambi lan kathok, ra lali sepatune tak enggo. Tas tak samber,  Hondaku tak genjot kekarep ben rada panas mesine.  Lamat –lamat keprungu suara seka omah, “ ra madhang dikik po le?”takone bapak.  “ ah ora pak,selak kawanen jhe,engko tak madhang nang kana” sumaurku kambi nggledhekake Honda. “ mak , mangkat dikik ya, ra salaman aku” kandaku mring simbok karo mlayokake hondaku. Kanti suara ati ra lega simbok sumaur” ya, ngati-ati nang ndalan”. Ra let suwe bayanganku dipangan pengkolan lan wit-witan ing wetan desa.  Kambi njangkah  mlebu omah simbok  ngomong nang ati “ pangapurana anaku  duh Gusti….”.

“thole mungkae wis mangkat pa Bune?” takone bapak mring simbok.  “ uwis , lha kae lunga teka mak bludhus, yaw is Pakne aku tak nang kali dikik, sampeyan nek arep dhahar dikik ya kae nang wis cemepak nang meja” sambunge simbok kambi nyangking wakul gawa nang kali. “ eladalah kok dengaren ra pamit ro aku Bune?” candhake bapak. “ ya , teka dongake wae, wong thole ya lagi kesusu selak kawanen, wis Pakne, ku mangkat” kandhane simbok kambi nutup lawang. “ ya , sek ati-ati bune” jawabe bapak seka njero omah.Bapak banjur njikuk arit karo pacul gawe main golf nang tegal, ra lali bapak nutup gethek nang kidul omah.  Omah dadi sepi,mung geri ana kewan  omahan,  dara, pitik  lan manuk  kang padha kekiter  ana njaba.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Tekan ratan hondaku tak geberake, pikiranku mung selak kepengin ndang tekan Yogya. Sliwar-sliwere Honda lan montor ra tak gagas. Aku yak-yakan nang ndalan, ana pengkolan tak keplekake hondaku karep ben ethok-ethok bisa kaya Stoner.Kabeh  Honda lan montor tak salipi. Molas menit aku yak-yakan ,  ra let suwe dalan gedhe wis tak pidak. Nang kono saya akeh sing do liwat. Kadya semut pudhak kang nembe babul seka eronge.Pitku tak geberke tak playoke ngiwung kaya wawung gunung.

“werrrr……” atiku kaget ana uwaong mepet aku, “hmmm… yoh kowe,” batinku kambi nglorot pitku , njur tak geberake maneh karep nututi uwong mau. Pit bola-bali nyalip, nalor kidul menggak-menggok ngindari Honda lan montor liya. Tak sawang nang ngarepan ana bangjo, nang kono padha kemruyuk kaya antri beras.Gas tak kendhokake rem tak pancal. Nang kono aku thingak-thinguk kaya lutung kasarung, golek sesawangan nang kiwa tengenku ,mbok menawa wae ana poin sek apik.

“tii…iin” suarane klakson nyadarake aku, yen lampune wis murup ijo. Nang kono sansaya desel-deselan kaya jepotan pitik seka  kandhange. Pitku tak geberake maneh, tak gawe nututi uwong mau, yak-yakan ra isa dikiwakake , pit tak geberake maneh. Atiku mung pengin ben ndang tekan Yogya lan bisa nututi uwong mau. Suarane dek uga saya santer  bebarengan karo gedhene gas pitku.

Lamat-lamat uwonge ketok, pit sansaya tak playokake ngiwung kaya  wawung kang mabur nang guwur gunung. Ralet suwe uwonge ketututan, pitku njur tak cedhake, kepara  ben  tambah  cetha wonge. Guluku muntir, mripatku  mlirik nang dheweke. “hmm…hemmm…hemmmm” dehemku karo ati bungah. Pit gage tak playokake maneh, geri siji  sek rung kecandhak, ben ndang tekan Yogya. Yak-yakan nang ndalan tak lakoni maneh, Honda lan montor tak selipi palah ra ketung sek tak selipi.  Mripatku mlirik nang spion , uwonge mau katon cilik nang njero spion, lamat-lamat saya ra ketok.

Ra let suwe aku meh ngliwati enggokan sek paling penak gawe ngeplek,  aku gage ngatur posisi dengan gaya  layaknya seorang stoner yang sedang  race .   rung rampung anggone ngeplek, aku oleng, pitku keplese solar nang tengah ndalan. “sraaa….aaakkkkk…..!!!!” suarane pitku gathik mbek  aspal, aku mung bisa  ndeleng pitku ngglangsar adoh , palah metu kembang apine.  Mripatku uga kamitenggengen nyawang  garetane hondaku lan nyawang  uwong kang ana mburiku. “ aduh, dengkulku…. Mlocot…” kandhaku lirih. Aku gage ngadeg  ,menyat marani hondaku karep ngedekake  lan nginggirke. Eh ndilalah , ana uwong kang welas asih kaya dewi ratih  nulungi aku  ngginggirke pitku.  “dingapura mas, selak telat anaku, aku selak kesusu…” kandane uwong mau kambi mbacutake lek ngetrake anake sekolah. “ mboten napa-napa Pak, matur nuwun” kandaku kambi ntruthuk. Aku imbuh kaget  lan ntruthuk mangerteni ana polisi nyeraki aku. “ sampeyan tiba merga keplese solar iki ta Dik….?” Kandhane polisi mau.  Kanti keweden aku sumaur”inggih Pak….”.“ ya wis, kana ndang minggir ndak ngganggu pengguna jalan sing liya” pocape polisi mau karo lunga.

Aku gage nggenjot pit , tak puter  njur tak arahake nang omahe Pakdhe. Aku krasa isin nang ndalan, kaya-kaya meh nganggo topeng  Buta ben karuan sisan.  Tekan latare  Pakdhe, Honda tak standarake, gage nyeraki lawange.  “weh… njanur gunung kowe Luk, dengaren gasik temen , ayo mlebu….!” Kandane Andi. “ yo, eh ana betadine ra? “ kandaku. “ngapa mange, bar tiba pa? ya wis tunggua dikik tak goleke” sambunge Andi kambi njangkahake sikile.

Kambi nunggu Andi kang nggoleki  Betadine, aku  njangkah nang kulon omah, saperlu golek tlutoh gedhang. Papahe gage tak punthes, tak  suwek njur tlutohe tak usar-usarake nang  dengkul lan  sikutku kang nembe wae mrungsungi. “ betadine ra ana jhe Mas, butuh peso rag awe mlepes  papahe?” kandhane budhe. Aku noleh lan sumaur, “ mpun mboten sah, niki sampun cekap” saurku.

Tlutohe krasa kemranyas kepara tekan ndhas, nanging ra let suwe malih dadi adem.  “ ana apa cah, mrenea mlebu?” saure pakdhe.  “aweh rejeki pakdhe.. hahahhaha…” kandhaku kambi ngetutake lakune pakdhe. “sek tak  adus ya” kandhane Andi kambi njangkah menyang WC.  Aku mung manthuk nuduhake yen setuju.“ cah, gawa mrene, tak kendhokake ototmu, mengko ndak imbuh kaget” kandane pakdhe. Aku gage nglengkin kathok  lan nyopot jaket. Pakdhe kanti lanyah gage ngurut, pancen krasa penak.  Aku lan pakdhe uga crita ngalor ngidul.  Ra let suwe dikagetake suarane Budhe” nyo wedange,  gawe anget-anget, sek budhe tak nyapu” kandhane budhe karo metu.” Walah mboten sah repot-repot Dhe,  matur suwun sanget lho” kandhaku marang Budhe.

Ralet suwe pakdhe mungkasi anggone ngurut, dheweke  banjur  lungguh nang jejerku. “ Cah, ngerti ra” kandhane pakdhe. “ ya, ana apa pakdhe?”saurku.  “ eh pitmu rusak apane” takone pakdhe. ‘” paling mung lecet  deke Pakdhe”saurku. “ oh ya mengka nek tekan omah  aja turu, gawe mlaku-mlaku ndak kaku, ehm  ana dukun pijet ta? Lha ngko dipijetake, mau aku mung ngendokake ototmu, nek mijeti  liyane aku ra donk hahhhaha….” Kandhane pakdhe sambi  gumuyu. Aku mung  nggah-nggih nggah-nggih lan manthuk-manthuk. “ pak , ku meh mangkat  sekolah , nyuwun pangestu” kandhane Andi kambi ngesun tangane bapake. “ Ya, kana sek ati-ati, tak donakake oleh biji satus” kandhane pakdhe. “ penake yo Luk, aku tak mangkat sekolah dikik,” kandhane Andi mring aku kambi salaman.  Aku sumaur kanthi ati kang isin, isin merga dheweke  kok unggah-ungguhe josh banget. Tak sawang , Andi uga tumindak kaya ngono mring ibune aku sansaya isin.  “ mangkat dikik yo Pak, Bu, Assalamualaikum” kandhane Andi kambi  mancal hondane. Bapak Ibune nyawang dheweke, ra let suwe Pakdhe mlebu maneh lan Budhe nerusake anggone nyapu.

Pakdhe njagong kambi ngempakake rokok kretek, “huft….” Kebul saya putih kang metu saka sedotane Pakdhe. “cah, aku tak omong” kandhane pakdhe. “ nggih wonten napa Pakdhe?” jawabku. “ nek kowe mau ki ,lek mangkat ditelatake rong menit tak kira kowe ora bakal nemoni kedadeyan mangkene.” Suarane pakdhe ndhodog jantung tumekan embun-embunku. Aku kagetlan getun, sadar apa kang dimaksud lan dikarepake pakdhe, duh pangapurana aku.

“saiki meh piye? Nerusake  nang  Yogya apa mulih? Apa gogok kene wae ?” kandhane Pakdhe. Kanti bingung aku njawab” lha apike piye Pakdhe?”. “ atimu mantepe piye?” sumaure pakdheku. Kanti rada bingung aku sumaur” ehm arep bali wae lah, gek wiwitane wae wis kaya ngene, samar aku Pakdhe…., eh lha mengko yen diseneni piye?”. “ sapa sek nyeneni wong alangan? Sek jenenge alangan ki bisa ngenani mbek sapa wae, lan nang ndi wae papan dununge, teka omong apa anane wae nang Bapak Ibumu” kandhane pakdheku kanti alus.“ nggih, maturnuwun” kandhaku kanti alun. Jaket njur tak enggo , aku banjur pamitan. Honda tak gas, omahe pakdhe saya suwe saya ra ketok, mung kandhane pakdhe kang isih ngecap ana ati lan mbrengengeng ana kuping.  “ nek kowe mau ki ,lek mangkat ditelatake rong menit tak kira kowe ora bakal nemoni kedadeyan mangkene”

autobiografi: Luwih Budi Pawening

Tepangaken

Tepangaken, nama kula Luwih Budi Pawening. Lahir wonten ing tlatah Magelang rikala toya sampun sami kesah saking sasananipun. Papan dunung kula inggih punika wonten Dhusun Klebeng, Desa Tempak, Kecamatan Candimulyo, Kabupaten Magelang, Jawi Tengah. Ageman kula Alhamdulillah Islam (ndilalah mekaten). Tamat Sekolah Menengah Atas (SMA) wonten ing SMAN 3 MAGELANG  ing  tahun 2011. Tamat Sekolah Menengah Pertama (SMP) SMPN 1 CANDIMULYO ing tahun 2008. Tamat saking SDN Tempak 1 rikala tahun 2005. Tamat saking TK Pertiwi Tempak 1 ing taun 1999 Samenika nembe kuliah wonten ing Universitas Negeri Yogyakarta Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah.  

Kula putranipun Bapak Urip lan Ibu Misih. Kula putra kaping pisan lan nggadhahi rayi ingkang nama Puput Parsudi. Samenika nembe sekolah wonten SMK Adipura Magelang. Simbah kula asmanipun Amat Sayuti lan Asma Prawira Tukidjan. Bapak sah ibu kula punika tiyang dhusun saha kalebet tani. Tani ingkang alit-alitan amargi dereng gadhah kebun minyak hahaha...

Karemenan kula inggih menika mlampah-mlampah dhateng panggenan ingkang taksih alami, kadosta pesisir lan pegunungan. Maeman favorit kula inggih menika kupat tahu, dene ombenipun inggih menika wedang rondhe lan wedang jahe. Kewan klangenan kula inggih menika dara kaliyan iwak lele. Pepenginan kula inggih menika damel marem manahipun tiyang sepuh kula.

Tiyang ingkang dados idola kula inggih menika Bapak kula, Ir. soekarno, Bapak Soeharto, lan Panembahan Senapati. Slogan kula inggih menika aku manusia ingin felicity and notorety ingin nasibku diubah yakinku akan sayangMu Allahku Robiku Illahiku.

Kula kinten kula dereng saged ngangkat asmanipun tiyang sepuh kula, namung kula sakedhik-sakedhik sampun saged meseming tiyang sepuh kula. Rikala TK kula kula bodho sanged, mliginipun wonten ing bab nyanyi, lagu TK ingkang kula remeni inggih punika Bintang Kecil saha Garuda Pancasila. Jaman TK punika kula radi lincah menawi lotring, palah asring mborong bebungahipun.

Rikala jaman SD, kula kalebet lare ingkang tengah-tengah. Rikala kelas setunggal kula nate njungkelaken juara kelas. Pas catur wulan I kula Ranking 3, namung pas catur wulan II saha catur wulan III kula saged ranking 1. Ringkesipun Jaman SD punika ngremenaken sanget. Rikala kelas 4, 5, saha 6 kula asring ndherek Lomba, namung boten saged nembus 3 besar.  Rikala kelas 6 tahun 2005 kula lulus kanthi sae, saengga kula saged pinaringan bebungah saking Pak Lurah.

Kanthi biji Ujian SD ingkang radi sae, kula saged nerasaken sekolah wonten ing SMP N 1 Candimulyo. Punika SMP favorit wonten ing kecamatan Candimulyo.  Wonten SMP punika kula nate nulis karagan bab Maulud Nabi Muhammad SAW, alhamdulilah angsal juara 2. Wonten SMP punika wonten Guru ingkang dados inspirasi lan dados guru favorit kula, Asmanipun Bapak Silvester Wardaya, guru IPA ingkang kula anggep paling sae ing antawisipun guru IPA ingkang nate kula sumerepi. Kula lulus sking SMP N 1 Candimulyo taun 2008, alhamdulilah saged ndherek 10 besar. Kanthi modal biji UAN ingkang lumayan sae, kula lajeng nerasaken sekolah wonten ing kitha.

Tahun 2008 kula Sekolah wonten SMA N 3 Magelang. Wonten SMA punika kula gadhah guru favorit inggih punika Pak Badawi, guru agama Islam ingkang kathah paring wejangan dhateng kula. Kados-kados piyambakipun saged maos ingkang wonten ing pikiran kula. Amargi saking punika, saengga piyambakipun dados guru favorit kula. Wonten SMA punika kula radi kirang, amargi taksih kaget kaliyan kanca-kanca kula ingkang rata-rata tiyang kitha, dene kula kulina gesang ing dhusun. Lulus saking SMA watawis tahun 2011.

Tahun 2011 kula nerasaken lampah mangidul, pasipun wonten ing karangmalang, UNY (Yogyakarta State University). Kula mlebet wonten ing Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah (Jawa), Fakultas Bahasa dan Seni. Wonten kuliah punika kula mlebet wonten ing kelas B. Sapunika kula sampun semester 5. Wonten kampus punika kula nate mlebet wonten ing HIJAU, Hima Jawa.

Kinemat-namot ing driya, rinegem sagegem dadi. Yesterday for today, and today for tomorrow.

pengalaman: Desember Dudu Sasiku

Desember Dudu Sasiku

Seminggu kepungkur, pasipun dinten Rebo tanggal 4 Desember 2013 kula kenging tilanganwonten ing Salam. Operasi tumraping kendaraan bermotor punika dipunleksanakaken amrih para pengendara kendraan bermotor punika langkung tertib. Pengendara kedah sampun gadhah ijin mengendara utawi sampun gadhah SIM (Surat Izin Mengemudi). Kejawi punika pengendara ugi kedah mbekta STNK, minangka data kendaraanipun. Menawi pengendara mboten mbekta punika, utawi mboten komplit anggenipun mbekta mesthinipun nglanggar paugeran berkendara saengga  saged  ketilang. Menawi ketilang punika mestinipun radi ngrugekaken amargi kedah nebus surat tilang kalawau kanthi tebusan arta wonten ing persidangan.

Kejawi punika, ingkang dados kawigaten wonten operasi punika ugi kondisi kendaraanipun. Upaminipun lampu kedah murup, ban kedah standar, spion kedah kalih, knalpot ampun bobokan, lan lampu ampun skotletan.  Pokokipun, kondisi kendaraan ingkang dipuntitihi punika kedah standar, ampun dipunvariasi. Menawi mboten standar mesthinipun bakal ketilang.

Tilangan kalawau sejatosipun sae sanget ancasipun. Mliginipun supados kawujudaken lalulintas ingkang tertib saha lancar. Kejawi punika ugi supados saged ngirangi utawi nyegah lakalantas utawi kecelakaan lalu lintas. Bab punika sae sanget amrih slametipun sedaya tiyang ingkang ngginakaken mergi.

Raos kula rikala ketilang sejatosipun mangkel sanget, amargi namung lampu dipunskotlet kok dados pelanggaran. Wonten tilangan punika kula dipunsebut bilih kula terlalu baik hatinya. Punika amargi jawaban kula rikala dipuntangleti alesanipun masang skotlet wonten lampu punika amrih kendaraan sanes ingkang pethukan kaliyan kula boten silo utawi keblereng amargi lampu kula padhang sanget. Menawi siang panci boten ketingal namung menawi dalu mesthi silo, palah saged marai gedandaban.

Rikala kula dipunadhepaken dhateng ingkang mimpin wonten operasi punika, kula radi bingung. Amargi kula nembe mawon maos serat Sotyarinonce ing pundi wonten mriku dipunsebutaken bilih kita kedah wantun ngakeni lepat. Kaliyan kula taksih kelingan idiom wani ngalah luhur wekasane. Amargi saking punika, pramila kula dados bingung lan kersa tanda tangan satunggal jam sasampunipun. Sasampunipun kula pikir lan kula emut-emut, punika sasi Desember. Tahun wingi, pas sasi Desember kula inggih ketilang, pasipun tanggal 15 Desember 2012 lan sidangipun tanggal 31 Desember 2012. Dene ingkang sapunika tanggal 4 Desember 2013 sidangipun tanggal 14 Desember 2013. Kula kinten, sasi Desember sanes sasi kula, namung sasinipun para petugas kangge \Operasi kendaraan haha...

profil: Kreator Rempeyek Kacang Bulat Cap Salindri

Kreator Rempeyek Kacang Bulat Cap Salindri

Manungsa minangka titahipun Gusti ingkang sampurna, bab punika saged dipuntingali saking pola pikir, kecerdasan kabudayan, pakaryan saha kreativitas. Kreativitas manungsa punika boten salawasipun mekar, namung ugi mandheg utawi vakum. Kevakuman punika dumadi amargi pola pikir wonten penggalih punika sampun radi males dipunajak mlampah.  Kangge ngasilaken setunggal ide kemawon sampun kraos awrat. Kamangka kita mangertos menawi ide-ide punika minangka penggedor kreativitas.

Mawi kreativitas, kita tansah ngupaya ngasilaken bab ingakng anyar saha benten kaliyan sanesipun. Bab anyar wonten punika saged asipat pembaharuan jenis utawi pembaharuan kualitas.Kanthi ngasilaken bab anyar punika pramila kita badhemengeksplorasi saha ndadosaken minangka lapangan pakaryan.

Wonten ing baba pakaryan, boten saday tiyang saged makarya trepkaliyan manahipun, kathahipun namung nginthil dhateng tiyang sanes. Kamangka kita mangertos menawi kanthi ngasilaken lapangan pakaryan utawi pengkonkretan ide cemerlang wau saged ngasilaken satunggaling usaha. Usaha ingkang kita kenal kanthi sebutan wirausaha.

Nglampahi wirausaha punika ageng sanget paedahipun, salentunipun ngasilaken yatra ugi saged ngirangi pengangguran ing lingkungan kita. Bab punika, dening Pak Dibya sampun dipunlampahi. Piyambakipun wirausaha Rempeyek Kacang Bulat Cap Salindri.Ide cemerlang punika pantes kita tuladhani amrih saged migunani dhateng tiyang sanes. Pramila perlu dipunpaparken kados pundi usaha

      Rempeyek Kacang Bulat Hasil Kecermelangan Ide Bapak Dibyapunika.

Usaha rempeyek punika dipunedekaken dening Bapak Sudibya. Dalemipun inggih punika wonten ing Jetis RT 20 RW 08 Tampir Kulon Candimulyo     Kabupaten Magelang. Miyos ing Magelang, rikala 29 September 1954. Piyambakipun nate sekolah wonten ing SD Sawangan, SMP Sawangan, SPG Vanlid Magelang, saha kuliah wonten ing PGRI Yogyakarta ingkang wonten ing Wates Kulon Progo. Piyambakipun inggih punika dados pegawai PNS wonten ing Dinas Pariwisata Kabupaten Magelang. Asmanipun ingkang garwa inggih punika Veronica Sudiratmi. Bapak Sudibya punika gadhah putra sekawan, ingkang sapunika  sampun sukses sadaya. Wonten ing pakaryan piyambakipun gadhah sesanti  Bekerja Bersih sehat. Salentunipun makarya wonten ing Dinas Pariwisata, piyambakipun ugi ngajar nari saha karawitan.

Lajeng, wangsul malih wonten ing Usaha Rempeyek Kacang Bulat. Usaha punika kalampahan kanthi dipunbiyantu dening garwanipun. Miturut piyambakipun, ingkang nyepeng usaha punika sejatosipun ingkang garwa, amargi piyambakipun namung mbiyantu rikala sampun wangsul saking makarya, kejawi punika piyambakipun gadhah tugas ingkang masaraken Rempeyek Kacang Bulat punika.

Rempeyek Kacang Bulatinggih punika salah satunggaling kasil kreatif saking ide ingkang cemerlang. Cemilan punika minangka stunggaling terobosan terbaru mliginipun wonten bab bentuk saha ukuranipun. Rempeyek punika ukuranipun kecil bulat saha pas sepisan dipuntedha. Maksudipun sepisan mendhet langsung telas tanpa nyuwil-nyuwil kados peyek sanesipun. dipundeleng bab etika saha estetikanipun panci narik kawigaten saha sae. Etikanipun menawi nedha kedahipun saking alit-alit saha menawi sagedsepisan mendhet langsung telas. Estetikanipun saged katingal saking bentukipun ingkang mungil, unik saha pas wonten tutuk, saengga boten sisah menawi dipuntedha.

Oh inggih, asal muasalipun usaha punika namung cobi-cobi kemawon. Idenipun punika wiwitanipun pengin damel peyek ingkang boten ngregeti asta saha saged langsung telas sepisan mendhet.

Usaha rempeyek punika namanipun Usaha Rempeyek Kacang Bulat Salindri Swa Mandiri. Dipunparingi nama kados makaten amargi kacangipun alit-alit, ukuran rempeyekipun ugi kados makaten. Palah saged dipunsebut bilik peyekipun punika mungil saha pas wonten ing tutuk.

Miturut piyambakipun ugi, modal saking usaha punika inggih namung komitmen saking dhiri pribadhi, niat, saha kersa kerja keras. Modal punika ingkang dados kunci kesuksesan.

Usaha rempeyek punika saged ngasilaken omzetsaben wulan kirang langkung 10 yuta.  Keuntungan resikipun inggih punika 2 yuta, dene ingkang 8 yuta dados modal kangge biaya produksi saha tumbas bahan pokokipun.

Anggenipun mroduksi rempeyek punika, piyambakipun dipunbiyantu karyawan 4-6 tiyang saben dinten. Bab punika supados saged nyekapi kabetahan pasar. Kanthi karyawan punika, Pak Dibya punika saged ngasilaken rempeyek kirang langkung 10-15 kg saben dinten, dene saben wulanipun saged ngasilaken 400 kg. Usaha punika dipunmilai saking tabuh 08.00 enjing dugi tabuh 04.00 sonten. Sadaya karyanipun punika rata-rata lulusan SD saha SMP.

Anggenipun ngurus usaha punika, piyambakipun dipunbiyantu ingkang Garwa. Usaha punika minangka usaha sampingan amargi Pak Dibya piyambak dados pegawai wonten ing DinasPariwisata Kabupaten Magelang.

Usaha rempeyek punika pemasaranipun sampun radi wiyar. Miturut piyambakipun pemasaranipun sampun dumugi Purwokerto. Ewa makaten, ingkang dados dhaerah pemasaran utaminipun inggih punika Magelang saha kiwa tengenipun.

Piyambakipun ngendika bilih usaha rempeyek punika kanthi ide damel peyek ingkang alit punika dados ingkang kapisan. Saking andharan punika saengga boten lepat menawi piyambakipun dipunsebut dadoskreator cerdas. Usaha punika ugi sampun angsal pengakuan saking pemerintah, inggih punika kanthi wontenipun cap Dep.Kes.RI.No.SP.189/11.11/1996.  Kanthi pengakuan punika pramila industri rumah tangga punika sampun layak uji saha patut dipunapresiasi amargi sampun dipunjamin mutu saha kualitasipun.

Wonten gesang punika mesthi wonten kendala ingkang ngadhang, semanten ugi kaliyan usaha rempeyek punika. Kadhangkala wonten kendalanipun, upaminipun menawi regi bahan pokokipun minggah, saengga biaya produksinipun ndherek minggah pramila keuntunganipun badhe kirang. Langkung-langkung menawi BBM mindhak reginipun. Kangge ngatasi bab punika, pramila piyambakipun ngindhakaken regi pemasaranipun.

Saking andharan ing inggil pramila saged dipunsebut bilih usaha  Rempeyek Kacang Bulatpunika minangkasatunggalingterobosan terbaru wonten babcemilaningkang ngewrat etika saha estetika. Usaha punika awalipun saking cobi-cobi tumraping ide saking gagasan cemerlang.Usaha punika namanipunUsaha Rempeyek Kacang Bulan Cap Salindri mapanipun wonten Jetis RT 20 Rw 08 Tampir Kulon Candimulyo  Kabupaten Magelang. Inti saking usaha punika inggih punika kedah kerja keras sahatahan banting serta tansah nyobi bab aenggal supados tetep eksis.

    Profil UsahaRempeyek Kacang Bulat
a.      Nama            : Bapak Sudibya
b.      TTL              : Magelang, 29 September 1954
c.       Alamat         : Jetis RT 20 Rw 08 Tampir Kulon Candimulyo     Kabupaten Magelang
d.      Pendidikan   :
1.SD         : SD Sawangan
2.SMP     : SMP Sawangan
3.SMA     : SPG Vanlid Magelang
4.PTN      : S1 PGRI Yogyakarta di Wates Kulon Progo(2007)
e.       Pekerjaan     : PNS Dinas Pariwisata Kabupaten Magelang
f.       Istri                : Veronica Sudiratmi
g.      TTL              : Magelang, 9 Februari 1962
h.      Anak             :
1.Yuliana Ariwidianingsih( PNS Pariwisata)
2.Kornelia Wiwid Widyaningrum DS(Kapal Pesiar AS)
3.Fransisca Sida Prabaningtyas(PNS di kalimantan)
4.Agus Tulus Bramantya Dibya Hariwibawa(Mahasiswa Stipari)
i.        Motto Usaha : Bekerja Bersih Sehatj.        Telpon           :  (0293) 325104
k.      Pengalaman :
1.Dinas Pariwisata
2.Ketua Paguyuban Karawitan
3.Pengajar Tari
4.Anggota Paguyuban Macapatan Kabupaten Magelang

Batik Motif Gringsing Bintang

Batik Motif Gringsing Bintang

Motif Gringsing punika kalebet salah satunggaling motif batik ingkang sampun sepuh yuswanipun, inggih punika wiwit abad XIV (buku Pararaton). Bentuk saking motif punika arupi sisik iwak saha ing tengahipun wonten titik kados mripat. Motif punika miturut kamus van der Tuuk,  Geringsing inggih punika nama ageman wayang jaman rumiyin (Berpatih geringsing lakon Arjuna). Motif gringsing punika sanget kawentar ing tlatah Pekalongan.

Motif dasar, wonten motif Gringsing Bintang, dipungambaraken sisik iwak dados gambar utami (background) ing sawingkingipun gambar bintang. Saben sisikiwak punika dipungambaraken mawi werni pethak kanthi garis wates (pembatas) werni soga (soklat) saha dipunisi  cecek.

Wonten ing motif Gringsing Bintang, motif isenanipun kadamel saking gambar ingkang polanipun awujud lintang. Isen-isenanipun rata-rata asipat geometris saha kaukur. Wonten ing salebeting motif Gringsing Bintang punika, ugi wonten motif kembang ingkang gadhah mahkota wolu iji kados nggambaraken arah mata angin. Antawisipun motif isen dipungayutaken kaliyan bentuk persagi saha persagi panjang ingkang dipunsusun tumpuk, dados katinga wonten wolung arah. Isenan sanes inggih punika bentuk bunder saha gambar tandha palang. Ing saben bentuk bunderan wau, ing lebetipun taksih wonten bentuk lonjongan panjang werni pethak ingkang kados-kados awujud mripat. Sadaya gambar isen-isen saking motif Gringsing Bintang punika sadayanipun nggambaraken bentuk lintang saha tandha arah(mata angin).

Filosofi saking motif batik Gringsing. Werni pethak punika nedahaken kasucen, katentremaning manah, kekendelan, sarta sipat sugih pangapura dening panganggenipun kanthi kebak kawicaksanan ingkang ngupaya nuduhaken arah ingkang leres saha gadhah keleluasaan lintang-lintang ingkang tansah paring kaendahan saha katentreman manah, ingkang ugi dipunsartani kanthi kasugihan ingkang boten kaetung, kados gunggungipun sisik iwak ingkang wonten motif kasebut. Kajawi punika, motif gringsing ugi gadhah werni ireng saha pethak. Tegesing werni ireng nglambangaken kelanggengan. Dene werni pethak nglambangaken pagesangan. Kekalihipun gadhah teges ingkang sami kaliyan Bango Tulak. Motif punika dipunginakaken minangka tolak bala dipunsartani kanthi kasugihan lair saha batos ingkang ngginakaken kados abyoring lintang-lintang saha sisik iwak ingkangboten kaetung gunggungipun amrih langkung wicaksana.

Wonten ing pewayangan, motif punika dipunagem deningsatria saha pemimpin. Piyambakipun gadhah pengajeng-ajeng supados saged pinaringan kawicaksanan, landhep ing penggalih, sugih lair batos kados lintang saha sisik iwak. Lajeng, wonten ing pagesangan padintenan motif punika dipunagem dening sinten kemawon, boten wonten pantangan, sadaya mawon angsal ngagem. Ewa makaten badhe langkung greng menawi dipunagem rikala wonten upacara khusus.

Sumber :

Kuswa E.2006.Busana Jawa.Yogyakarta: Fakultas Bahasa Dan Seni Universitas Negeri Yogyakarta

http://baltyra.com/2011/03/23/arti-dan-cerita-di-balik-motif-batik-klasik-jawa-2/#ixzz3HkWBbOfI

http://www.ullensentalu.com/detailNews.php?id=112&PageNo=1

artikel Budaya : IDIOM SEMANTIK ING BASA JAWI

IDIOM SEMANTIK

 ING BASA JAWI

A.    Dhasaring Panyeratan

Idiom wonten ing saben dinten dipunsebut kanthi sebutan slogan. Idiom punika caket sanget kaliyan gesang ing saben dinten tumraping kula saha panjenengan.Langkung-langkung tumrap tiyang jawi, palah boten saged uwal saking slogan utawi idiom punika.Ewa makaten taksih kathah tiyang ingkang bingung kaliyan idiom punika, kamangka dipunangge saben dinten.Idiom-idiom punika kalebet kasiling sastra saha budaya ingkang patut dipuntuladhani. Mawi idiom-idiom punika, pitutur adi luhung saged dipunwarahaken tumraping manungsa wonten ing masarakat punika. Pramila langkung sae menawi dipunandharaken babpangertosanidiom,jenis idiom, tuladha, saha jeroan saking idiom punika, amrihidiom-idiom punika boten ical saking ganasing jaman globalisasi kang meksa kedah gaul. Mawi idiom-idiom punika ugi saged nyengkuyung nglestantunaken kabudayan jawi, mliginipun ingkang gegayutan kaliyan sastra saha basa.

Saking andharan woten ing inggil  saged dipun pendhet undheranipun pirembagan, inggih punika: (1) Punapa ingkang ingkang dipunwastani idiom punika? (2) Punapa  jenis saha tuladhanipun idiom basa jawi punika? (3) Kados pundi gegayutanipun idiom kaliyan kasiling kabudayan ?

Ancas saking pirembagan punika antawisipun: (1)Mangertosi pangertosan bab idiom wonten ing basa Jawi (2)Mangertosi jenis saha tuladha idiom wonten ing basa jawi (3)Mangertosi gayutanipun idiom basa jawi kaliyan kabudayan, mliginipun bab sastra

B.      PAREMBAGAN

Saderengipun ngancik jenis-jenising idiom, langkung sae menawi dipunandharaken pangertosan idiom punika rumiyin.Sejatosipun punapa ta ingkang dipunwastani idiom punika? Saha kenging punapa idiom saged dipun sebut minangka kasiling kabudayan?. Pitakenan punika temtunipun ngerubungi sirah kula saha panjenengan sadaya, palah kados mijeti sahanyebabaken pating krejut. Wangsul malih wonten babidiom. Idiom punika ing saben dinten ugi saged dipunarani unen-unen(cara kasare). Menawi wonten ing ilmu basa, idiom punika nggadhahi teges bilih idiom punika minangka ungkapan ingkang asalipun saking gabungan kalih tembung (frasa) ingkang damel teges enggal saha mboten gegayutan kaliyan tembung dhasaripun. Dados maknanipun punika mboten waged dipungebyah uyah, namung kedah dipunpenggalih kanthi raos ingkang wening. Kejawi makaten, ugi wonten ingkang mastani idiom punika minangka ungkapan basa saking gabungan tembung (frasa) ingkang tegesipun sampun manunggal saha boten saged dipuntafsiraken kanthi makna saking unsur-unsur dhasaripun. Dados, gampilipun idiom punika saged dipunsebut slogan utawi sesanti.

Sasampunipun mangertosi pangertosan idiom, prayoginipun ugi mangertosi pangertosan semantik. Amargi idiom-idiom punika dados  objeksaking semantik.  Miturut Slamet Mulyana(Mulyana(2008:1)) mastani bokbilih semantik inggih punika panaliten teges tembung wonten basa tartamtu miturut penggolonganipun. Kanthi mekaten sageddipunaturaken bokbilih semantik punika pengin ngendikakaken makna(teges), utawi salah satunggaling ilmu ingkang nyinaoni teges(makna) tembung, frasa, kalimat,saha teks.Saking andharan punika, saged dipuntingali kanthi cetha bokbilih idiom punika dados bidang kajian semantik ingkang badhe ndhudhah teges utawi maknanipun.

Idiom punika wonten ing pagesangan punika bernuansa kultural utawi radi mambet-mambet kabudayan. Kados pundi kok saged makaten?Inggih , idiom saged dipunanggep bernuansa kultural amargi idiom-idiom punika kalebet kasiling kabudayan ingkang gegayutan kaliyan sastra jawi. Sastra jawi punika kalebet nilai-nilai kabudayan daerah ingkang saged nyengkuyung harkat,martabat,jati dhiri,saha kapribaden bangsa ingkang kanthi boten langsung saged ndadosaken  identitasbangsa wonten ing pagesangan punika.

Idiom punika ugi kalebet tradhisi lisan.Nilai-nilai budaya ingkang kawerat ing idiom-idiomJawi  dipunangkat minangka salah satunggaling unsur budaya ingkang damel Kabudayan Nasional. Kanthi makaten, idiom( jawi) punika dados identitas lokal ingkang kedah dipun jagi lan dipunkrembakaken sinambi menggalihaken budaya enggal ingkang langkung sae. Idiom punika ugi kalebet budaya jawi ingkang sae lan dados objek wigati amargi dados dhasar masarakat Jawi.

Lajeng punapa ingkang saged ndadosaken idiom punika? Pitakenan punika temtu ugi mbayang wonten ing penggalih. Supados langkung gampil mangertosi punapa ingkang ndadosaken idiom punika, pramila sumangga kita tingali malih konsep saking budaya punika. Budaya inggih punika minangka paugeran-paugeran sahastrategi  ingkang dipunginakaken manungsa kangge  njumbuhaken dhiri tumrap lingkunganipun. Budaya ugi minangka konsep kados pundi kedahipun gesang dipuntindakaken , pramila basa lokal ingkang minangka salah satunggaling unsur budaya ugi ngandharaken konsep ngkang sami. Basa lokal nuduhakren bab ingkang kedah dipun pahami wonten ing masyarakat ingkang ngginakaken basa kasebat, tegessipun punapa ingkang kakndhut wonten ing basa lokal( Jawi) punika minangka bab ingkang trep dipun terapaken ing lingkungan penutur. Basa lokal punika ancasipun supados manungsa saged tumindak kanthi cara spesifiksahaboten damel rusuh.

Idiom-idiom punika panggenanipun wonten ing lebetipun basa, basa ingkang dipunmaksud ing mriki inggih punika basa Jawi. Paugeran-paugeran gesang lan ajaran-ajaran adi luhung biasanipun dipun ajaraken mawi basa. Amargi basa punika minangka pirantoskangge sesambetan(komunikasi), ingkang temtunipun ngandhut tataran tatakrama. Kanthi makaten saged dipunaturaken bokbilih idiom punika dumadi saking ancasing gesang ingkang langkung sae ingkang dipunwujudakaen wonten ing basa. Basa ing mriki inggih punika basa Jawi.

Punapa kemawon jenis-jenis idiom wonten ing Basa Jawi punika? Basa jawi punika kalebet basa ingkang nggadhahi nilai sastra ingkang inggil amargi gadhah paugeran khusus ingkang boten dipungadhahi basa sanes.Nilai-nilaisastra kalawau saged dipuntingali saking jenis-jenising idiom wonten ing Basa Jawi punika. Idiom-idiom wonten ing Basa Jawi antawisipun inggih punika: paribasan, bebasan, saloka,wangsalan, parikan, keratabasa, saha cangkriman.

Paribasan inggih punika unen-unen ingkang ajeg panganggenipun, mawi teges entar sahaboten ngemu suraos pepindhan.Tuladhanipun inggih punika keplok ora tombok, nyolong pethek, kepara-kepere,kerot tanpa untu,saha criwis cawis.Keplok ora tombok tegesipun ngraosaken bingah namung boten cucul ragad.Nyolong pethek tegesipun kadadosan ingkang dumadi mboten jumbuh kaliyan pangajeng-ajengipun.Kepara-kepere tegesipun boten adil anggenipun mbagi barang tartamtu.Kerot tanpa untu tegesipun kathah gadhah panjangka namung boten gadhah kekiyatan.Dene teges saking criwis cawis inggih punika tiyang ingkang kathah micara namun ugi sregep saha cak-cek anggenipun makarya.

Bebasan inggih punika tetembungan utawa unen-unen ingkang ajeg panganggenipun ngemu suraos pepindhan, ingkang dipunpindha kahananipun tiyang utawi barang. Tuladhanipun: wis kebak sundukane, nututi layangan pedhot, cebol nggayuh lintang, ngeyup ngisor awar-awar, saha kebak luber kocak-kacik. Wis kebak sundukane, punika nggadhahi teges bokbilih sampun kebak dosanipun, ugi saged dipunwastani bok bilih sampun wayahe konangan(tumrape maling).Nututi layangan pedhot tegesipun nututi barang ingkang boten aji sahaboten kurup kaliyan rekasanipun anggen jejibahan nututi barang kalawau.Cebol nggayuh lintang, punika tegesipun tiyang ingkang panjangkahanipun ageng sanget, kepara dipunwastani mokal kelakon. Ngeyup ngisor awar-awar tegesipun nyuwun pitulungan tumrap tiyang ingkang mboten kadhah kekiyatan, tiyang ringkih(tiyang alit).Dene teges saking kebak luber kocak-kacik inggih punika tiyang ingkang kekebaken ilmunipun malah saged owah penggalihipun, alias miring(edan).

Saloka inggih punika tetembungan ingkang ajeg panganggenipun, ngemu suraos pepindhan saha teges entar.Ingkang dipunsalokaken inggihpunika kahanan tiyangipun. Tuladhanipun: gajah ngidak rapah, sumur lumaku tinimba, kebo kabotan sungu, timun mungsuh duren, saha tumbu oleh tutup. Gajah ngidak rapah tegesipun tiyang ingkang nglanggar tumrap wewaleripun piyambak.Sumur lumaku tinimba tegesipun tiyang ingkang kumudu-mudu dipunsuwuni wewarah.Kebo kabotan sungu tegesipun tiyang ingkang rekaos gesangipun amargi kekathahen anak. Timun mungsuh duren tegesipun tiyang alit mungsuh tiyang ageng. Dene teges saking tumbu oleh tutup inggih punika memitran ingkang cocok sanget(klop).

Wangsalan inggih punika unen-unen kados cangkriman namung dipunbatang piyambak.Tuladhanipun kapi jarwa, dak pethek mangsa wurunga.Kapi jarwa tegesipun kethek, saengga dipun batang kaliyan dak pethek.Tuladha sanes, reca kayu, goleka kawruh rahayu.Reca kayu tegesipun (wayang) golek, ingkang dipunbatang kaliyan tembung golek.Balung jagung, sampun ketanggelan.Balung jagung tegesipun janggel, dipunbatang kaliyan tembung ketanggelan.Ron so, sampun sayah nyuwun ngaso.Ron so tegesipun godhong so, dipunbatang kaliyan tembung ngaso.

Parikan inggih punika unen-unen kingkang dumadi saking kalih ukara, ukara sepisan damel narik kawigaten, ukara kaping kalih minangka wos(isi). Upaminipun:(1) wajik klethik gula jawa , luwih becik sing prasaja (2) Jambu apa jeruk, aku melu apa entuk (3) Tuk gelas ing beningan, tiwas tak gagas palah ra kelingan (4) Jemek-jemek gula jawa, aja ngenyek karo kanca, lsp.

Keratabasa inggih punika basa utawi tembung ingkang dipunkerata. Upaminipun: (1) anak, apa-apa kudu ana lan enak (2) Bapak, bab apa-apa bisa gawe pepak. (3) Kaji, tekade mung siji. (4) Garwa, sigaraning nyawa. (5) Tebu, antebing kalbu. (6) Cengkir, kencenging pikir. (7) Tandur, ditata sinambi mundur. (8) Krikil, keri-keri ing sikil, lsp.

Cangkriman inggih punika unen-unen ingkang kedah dipunbatang maksudipun. Cangkriman punika wonten tiga, inggih punika cangkriman wancah, cangkriman pepindhan,saha cangkriman wujud tembang. Tuladhanipun cangkriman wancah inggih punika (1) pak lawa, tapak ula dawa (2) Burnas kopen, bubur panas kokopen (3) Lut mae ndhut yu mae rong, welut omahe lendhut, yuyu omahe ngerong.

Cangkriman pepindhan tuladhanipun: (1) pitik walik saba kebon(nanas) (2) Sega sakepel dirubung tinggi(salak) (3) Kebo bule cancang merang(buntil) (4) pitik walik saba meja(sulak). Dene tuladhane cangkriman wujud tembang yaiku bapak pucung, dudu watu dudu gunung, sabamu ing plembang, ngon-ingone sang Bupati, yen lumampah sipucung lambeyan grana. Tegesipun inggih punika gajah.

C.    PANUTUP

Saking andharan ing inggil, saged dipun wastani bokbilih idiom jawi punika mboten tebih saking padintenan namung kathah ingkang dereng paham kaliyan idiom punika piyambak.Kejawi punika, idiom punika ugi saged dipun wastani bokbilih idiom punika minangka kasiling kabudayan mliginipun sastra jawi ingkang saged dados sarana pitutur adi luhung minangka panjangkah nggadhahi jati dhiri bangsa.Janur kupat blarak tuwa, menawi lepat nyuwun ngapura.Matur nuwun.

D.    DAFTAR PUSTAKA

Mulyana.2008. Semantik Bahasa jawa. Yogyakarta: UNY Press.